Şema Terapi nedir?
Şemalar, bireyin yaşamı boyunca karşılaştığı olaylar karşısında geliştirdiği duygu, düşünce ve davranış kalıplarıdır. Her insanın parmak izi gibi kendine özgü yapısı vardır; bu nedenle herkese aynı terapi yönteminin uygulanması her zaman etkili sonuç vermez.
İşte bu noktada Şema Terapi devreye girer.
Şema Terapi, danışanlarda uzun süredir devam eden sorunlara çözüm bulmak amacıyla geliştirilmiştir. Temelleri bilişsel davranışçı terapiye dayanır, ancak bununla sınırlı değildir. Amerikalı psikolog Jeffrey Young tarafından geliştirilen bu yaklaşım, bilişsel-davranışçı kuramın yanı sıra Gestalt terapi ve psikodinamik teorilerin birleşiminden oluşur.
Şema terapinin temel hedefi; çocukluk döneminde gelişen ve yetişkinlikte işlevsiz, hatta kendine zarar verici duygusal ve davranışsal kalıplara neden olan şemaları tanımak ve dönüştürmektir.
Bu terapi sayesinde birey, farkında olmadan taşıdığı duygusal yüklerin ve otomatikleşmiş düşünce kalıplarının kaynağını keşfeder. Böylece bu kalıpların yaşamını nasıl etkilediğini görür ve onları sağlıklı biçimde değiştirmeye başlayabilir.
Uygulama Alanları
Şemalar, yaşadığımız bir olay karşısında farkında bile olmadan verdiğimiz otomatik tepkilerin temelini oluşturur. Günümüzde karşılaştığımız bir duruma verdiğimiz tepkinin kökeni, aslında geçmişte—özellikle de çocuklukta—yaşadığımız deneyimlere dayanabilir.
Eğer bir kişi işlevsel olmayan, yani uyumsuz şemalara sahipse; içinde bulunduğu anı değil, geçmişin izlerini yaşamaya devam eder. Duyguları yoğunlaşır, davranışları uyumsuz hale gelir ve çoğu zaman neden böyle hissettiğini ya da davrandığını anlayamaz.
Bu durumun temelinde çocuklukta karşılanmamış duygusal ihtiyaçlar yatar. Sevgi, ilgi, güven, kabul gibi temel ihtiyaçlar yeterince karşılanmadığında zihin, bu boşlukları doldurmak için şemalar geliştirir. Ancak bu şemalar, yetişkinlikte sağlıklı tepkiler vermemizi engelleyebilir.
İşte şema terapi tam bu noktada devreye girer.
Şema terapi, duygusal, bilişsel ve davranışsal tekniklerle bu derin yapıları fark etmemizi sağlar. Hangi durumlarda hangi şemaların devreye girdiğini keşfetmeye başladıkça, onlara karşı daha bilinçli hale geliriz. Bu da hem kendimizi daha iyi tanımamıza hem de hayatın getirdiği zorlayıcı durumlarla daha sağlıklı şekilde başa çıkmamıza yardımcı olur.
