Panik Atak Belirtileri Nelerdir, Neden olur?

Panik atak, birden bire, beklenmedik bir şekilde ortaya çıkan, kişide yoğun kaygıya yol açan krizlerdir. Bu ataklar sırasında kişi, kalp krizi geçiriyor gibi, kontrolünü kaybediyor ya da ölecekmiş gibi hissedebilir. Gerçekte fiziksel bir tehdit yoktur ama zihin sanki ciddi bir tehlike altındaymış gibi tepki verir.

20 yıl boyunca ara ara panik atak geçirmiş panik bozukluğu olan bir danışanım aklıma geldi şimdi. Ömür boyu panik atak ile ara ara uğraşmak zorunda kalmış. Ne kadar yorucu olduğunu tahmin ediyorsunuzdur.

Ama iyi haber şu, panik ataklarınızı psikoterapi sayesinde yönetmeye başlayabilirsiniz. Bu bahsettiğim danışan, ataklarını yönetmeye başlamıştı. Psikoterapi seansları esnasında panik atağın bir zihin oyunu olduğunu, psikolojik bir teknik olan davranışçı deneyler sayesinde keşfetti. Bu sayede panik atağı yönetmeye başladı.

Önce panik atak belirtileri nelerdir, panik atak neden olur sorularını cevaplayayım. Sonra psikoterapi sayesinde panik atak nasıl yönetilir hale geliyor birlikte konuşalım.

Panik Atak Belirtileri Nelerdir?

Panik atak esnasında görülen belirtiler hem fiziksel hem de psikolojik düzeydedir. En yaygın panik atak belirtileri şunlardır:

Kalp çarpıntısı, hızlı kalp atışı
Göğüste sıkışma, ağrı veya baskı
Nefes darlığı, boğulma hissi
Baş dönmesi, bayılacak gibi olma
Terleme, titreme veya üşüme
Mide bulantısı, karın ağrısı
Ağız kuruluğu
Gerçeklikten kopma (derealizasyon)
Kontrol kaybı, çıldırma ya da ölüm korkusu

Bu belirtiler genellikle 5-20 dakika içinde pik yapar.

Gece Panik Atakları (Nocturnal Panik Atak) Nedir?

Gece panik atakları, uykunun ortasında birden bire başlayan ataklardır. Kişi genellikle çarpıntı, nefes darlığı, terleme ve yoğun korkuyla uyanır.

Panik Atak Neden Olur?

Panik ataklar, zihnin tehdit algısında oluşan bilişsel değişiklikler sonucu meydana gelir. İşte panik atağın başlıca nedenleri:

Aşırı korunarak geçen çocukluk
Çocukluk travmaları

Panik Atakta Psikoterapi Nasıl İşe Yarıyor?

En önemli kısma geldik. Bu panik atağı nasıl yeneceğiz, nasıl kurtulacağız bu panik ataktan?

Önce şunu söylemeliyim. Nefes egzersizleri yapmak, sakinleşmeye çalışmak, işe yaramayan yöntemlerdir. Bunlarla panik atağı yenemezsiniz. Size bunlar öğretildi ama lütfen bugüne kadar öğretilen her şeyi unutun. Bu, elbette hayal kırıklığı yaratabilir ama üzgünüm nefes egzersizleri işe yaramıyor. Aksine panik atağı devam ettiren şey, panik atak geldiğinde rahatlamak için yaptığımız davranışlarımızdır.

Panik atak geldiğinde, panik atak geçsin diye su içmek, uzanmak, alkol almak, derince nefes almak, evcil hayvanınızı sevmek işe yaramayacaktır. Hatta rahatlama amaçlı yapılan bu davranışlar panik atağın kısır döngüsünü devam ettirir. Bilişsel davranışçı terapide bu rahatlama amaçlı yapılan davranışlara kaçınma ve kaçma davranışları diyoruz.

Bilişsel davranışçı terapi, panik bozukluk için en iyi terapi yöntemidir. Peki panik bozukluk için bdt(bilişsel davranışçı terapi) nasıl oluyor da işe yarıyor? Şimdi bunu anlayabilmek için birlikte adım adım gidelim.

‘’Panik ataktan neden kurtulamıyorum?’’ sorusunu yanıtlayabilmek için önce edimsel koşullanmayı anlatayım. Edimsel koşullanmaya göre ödül alan davranış, tekrarlanır. Bu, her canlı ve her davranış için geçerlidir. Kişi atak gelince, su içer, uzanır, derin derin nefes alır, dikkatini oyun oynayarak dağıtır, evcil hayvanı ile oynayarak rahatlamaya çalışır. Özetle kişi, rahatlamak için bir çok davranış gösterir. İşte tüm bu davranışlar, kişiyi kısa süreli rahatlatır. Bu rahatlama, bir ödüldür. Her canlı ödül alan davranışını tekrarlar. Bilişsel davranışçı terapide rahatlamak için yapılan davranışlar, kaçma davranışları kategorisindedir,

Kişi, bu rahatlama davranışlarından dolayı panik ataktan kaçar. Panik atak ise kişi ondan kaçtıkça onun boynuna daha çok sarılır. Ve dahası danışan, bu rahatlama amaçlı yaptığı davranışlar sayesinde ölmediğine inanmaya başlıyor. İşte böylece kişi, hep kaçınma veya kaçma davranışları yapıyor. Panik atağın kısır döngüsü böyle devam ediyor.

Bilişsel Davranışçı Terapide Panik Atak için hangi psikolojik teknikler kullanılıyor?

Bilişsel davranışçı terapide ‘’davranışçı deney’’ dediğimiz bir teknik var. En sık bu teknik kullanılır panik atak geçiren danışanlar için. Nasıl bir teknik bu peki? Bu teknik ile kişinin düşünceleri deneye tabi tutulur.

Örneğin kişinin ‘’Kaygılandığımda eğer kendimi sakinleştirecek bir şeyler yapmazsam kaygım artar artar artar ve ben sonunda ben kalp krizi geçirip ölürüm.’’, ‘’Kaygılandığımda derin derin nefes almazsam nefessiz kalırım ve sonunda nefessiz kalarak, boğularak ölürüm.’’ Şeklinde düşünceleri var diyelim. Biz bu düşünceleri terapi seanslarında deneye tabi tutuyoruz.

Davranışçı deneyleri burada bu yazıyı okurken zihninizde canlandırmanız elbette zor olabilir. Davranışçı deneyler psikoterapi seanslarında kullandığımız panik atağı yenmenizi sağlayan en güçlü araçlardandır.

Gerçekten de derin derin nefes almazsan boğulup ölür müsün? Bunu sakince düşündüğümüzde ‘’Olur mu öyle şey?’’ Deriz ama panik atak anında o ölüm düşüncesi o kadar gerçekçi geliyor ki insana, hemen derin derin nefes almaya başlıyoruz.

Davranışçı deneyler sayesinde kişi, bu otomatik düşüncelerini deneye tabi tutuyor. Ve böylelikle bu düşüncelere olan inancı azalıyor. Bu durumda danışan daha az kaçınma ve kaçma davranışları yapmaya başlıyor. Panik atağın kısır döngüsü bu şekilde kırılıyor.

Panik Atak Türleri

1. Spontan Panik Atak

Hiçbir belirgin sebep olmadan, aniden ortaya çıkar.

2. Durumsal Panik Atak

Belirli bir durumla (topluluk önünde konuşma yapmak, uçak yolculuğu) tetiklenir.

Panik Atak Sırasında Kişi Ne Hisseder?

Panik atak anında kişi:

Ölüm korkusu, delirme hissi
Kontrol kaybı ve çaresizlik
Baş dönmesi, mide bulantısı, terleme
Kaslarda gerginlik
Ağlama, sinirlilik veya içe kapanma

gibi yoğun duygusal ve fiziksel tepkiler yaşayabilir.

Panik Atağın Fiziksel ve Psikolojik Etkileri

Ruhsal Etkiler:

Aşırı kaygı ve panik hali
Gerçeklikten kopma hissi
Ölüm korkusu

Fiziksel Etkiler:

Kalp çarpıntısı
Nefes darlığı
Terleme, titreme
Mide ve baş ağrıları
Bayılma hissi

Panik Atak Psikoterapisi Nasıl Yapılır?

Psikoterapi (Bilişsel Davranışçı Terapi – BDT)

BDT, panik atağa neden olan düşünce kalıplarını değiştirmeye ve panik atak ile baş etme stratejileri geliştirmeye yardımcı olur. En etkili psikolojik yöntemlerden biridir.

Panik Atak Nasıl Geçer?

Panik atağın geçmesi için:

Düzenli bir şekilde psikoterapinize devam etmeniz gerekmektedir. Haftada 1 olarak seanslarınız düzenlenmelidir. Tek başınıza panik atağı yenmeniz, terapi almadan bunu atlatmanız ne yazık ki çok düşük ihtimal.

Panik Atağı Önlemenin Yolları

Düzenli bir şekilde seanslarınıza katılım sağladıkça panik atağın kısır döngüsünü fark edeceksiniz. Hangi davranışlarınızın panik atağı defalarca yaşamanıza neden olduğunu, psikoterapi seanslarında keşfedeceksiniz.
İnternet sitelerindeki önerilere güvenmeyin lütfen. Buzlu su yapmak, nefes kontrol teknikleri gibi teknikler yanlış önerilerdir.

Panik Atak ve Anksiyete Arasındaki Fark Nedir?

Anksiyete: Genellikle belirli bir nedene bağlı uzun süreli kaygı durumudur.
Panik Atak: Ani başlayan yoğun korku nöbetleridir. Fiziksel belirtiler çok daha şiddetlidir.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

Panik Atak Nasıl Anlaşılır?

Aşağıdaki belirtiler panik atağa işaret eder:

Ani kalp çarpıntısı
Nefes darlığı
Göğüste baskı
Terleme ve titreme
Ellerde ayaklarda uyuşma
Mide bulantısı
Yoğun korku ve panik hali

Panik Atak Geçiren Birine Nasıl Yardım Edilir?

Sizin onu sakinleştirmeniz, maalesef hiçbir işe yaramaz. Zaten kişi rahatlamak için yaptığı davranışlarından dolayı tekrar tekrar atak geçiriyor. Panik atağın böyle bir ironisi mevcuttur. Danışan bunu ancak kendi psikoterapisinde çözümleyebilir. Siz lütfen panik atak geçiren, kişiyi rahatlatmaya çalışmayın.

Panik Atak Başka Psikolojik Sorunlara Yol Açar mı?

Evet. Kişi düzenli bir şekilde psikoterapi almazsa depresyon, sosyal fobi gibi problemleri de yaşamaya başlayabilir.

Panik Atak Ne Kadar Sürer?

Genellikle 5-20 dakika arasında sürer.

Hangi Yaşlarda Görülür?

Her yaşta ortaya çıkabilir. En sık 15-25 yaş aralığında başlar. Kadınlarda daha yaygındır.

Panik Atak Kalbe Zarar Verir mi?

Doğrudan kalbe zarar vermez. Önce her zaman bir hekime gidilmelidir.

Panik Atak Öldürür mü?

Hayır. Şiddetli belirtiler yaşansa da panik atak ölümcül değildir.

Panik Atak Akıl Hastalığı mı?

Hayır. Panik atak, bir anksiyete bozukluğudur.

Panik atak, yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyen ama doğru psikoterapi yöntemleriyle yönetilebilen bir durumdur. Bilişsel davranışçı terapi ile danışan, panik atağın kısır döngüsünü anlayabilir ve ataklarını yönetmeye başlayabilir.

Şefkatle kal.

Klinik psikolog Dolunay Zümrüt Çetin

Nişantaşı-Şişli/İstanbul

Randevu; 0 542 593 67 58